Χρυσός Φοίνικας vs. FIPRESCI

 

   Σε όλα τα μεγάλα κινηματογραφικά φεστιβάλ του κόσμου δίνεται το βραβείο FIPRESCI (Federation International de la Presse Cinematographique), το βραβείο που δίνει δηλαδή η Διεθνής Ομοσπονδία Κριτικής Ταινιών Κινηματογράφου. Ένα από τα σπουδαιότερα φεστιβάλ στον κόσμο είναι αναμφίβολα το Φεστιβάλ των Καννών, όπου ο Χρυσός Φοίνικας, το ανώτερο βραβείο του συγκεκριμένου κινηματογραφικού φεστιβάλ είναι ένα από τα ύψιστα βραβεία που μπορεί να κρατήσει στα χέρια του ένας σκηνοθέτης. Πολλές φορές βέβαια δεν θα πάει στην ταινία και στον σκηνοθέτη που πολλοί περιμένουν, με αποτέλεσμα να μένουν σπουδαίες ταινίες που έχουν αφήσει το αποτύπωμά τους τόσο στην έβδομη τέχνη όσο και στην συλλογική συνείδηση χωρίς βραβείο. Άλλες πάλι φεύγουν με το βραβείο FIPRESCI έναντι του Χρυσού Φοίνικα, ένα βραβείο αρκετά αξιόπιστο καθώς δίνεται από κριτικούς κινηματογράφου και όχι από σκηνοθέτες, ηθοποιούς και άλλες ειδικότητες της κινηματογραφικής βιομηχανίας, που κάθε χρόνο εναλλάσσονται, με τα γούστα του καθενός να παραλλάσσουν το κατά πόσο η ταινία είναι σπουδαία ή όχι. Όλοι θα θυμόμαστε για παράδειγμα το Φεστιβάλ των Καννών του 1976 όπου κέρδισε ο Taxi Driver του αμερικανού σκηνοθέτη Martin Scorsese, κάτι που αναγκαστικά δέχτηκε ο πρόεδρος της κριτικής επιτροπής και σπουδαίος θεατρικός συγγραφέας, Tennessee Williams μιας και όλη η υπόλοιπη επιτροπή το ήθελε (στην επιτροπή συμμετείχε και ο Costas Gavras) εκτός από εκείνον που είχε αντιπαθήσει απίστευτα την ταινία λόγω...της βίας της, προσπερνώντας το κατά πόσο είναι καλή ή όχι κατά τα άλλα. Εν τέλει οπισθοχώρησε αλλά θα μπορούσε και να μην το είχε κάνει και να είχε βραβευτεί μια λιγότερο σημαντική ταινία του κινηματογράφου των 70s. Ας θυμηθούμε μερικές περιπτώσεις όπου οι κριτικοί κινηματογράφου της διεθνούς ένωσης είχαν οξύτερη κρίση από τα μέλη της κριτικής επιτροπής:

1. Το 2018 πρόεδρος της κριτικής επιτροπής ήταν η Cate Blanchett. Η αυσταλή ηθοποιός ορθώς έδωσε το ανώτατο βραβείο σε μια ασιατική ταινία, την ιαπωνική Shoplifters του Hirokazu Kore-eda, όμως ίσως να άξιζε περισσότερο μια άλλη ασιατική ταινία, το νοτιοκορεάτικο Burning του Lee Chang-dong. Μια σπουδαία ταινία βασισμένη στο ομώνυμο κείμενο του ιάπωνα συγγραφέα Haruki Murakami που αν το είχε κερδίσει θα είχε γίνει η πρώτη νοτιοκορεάτικη ταινία που θα το κατόρθωνε, κάτι που τελικά επετεύχθη ένα χρόνο μετά, με το Parasite. Κέρδισε όμως το βραβείο των κριτικών κινηματογράφου οι οποίοι το βαθμολόγησαν με την υψηλότερη βαθμολογία που έχει πάρει ποτέ ταινία στις Κάννες.

2. Το 2016 ο πρόεδρος George Miller έκανε μια απίστευτα συντηρητική επιλογή. Αντί να επιλέξει την καλύτερη -κατά κοινή ομολογία- ταινία εκείνης της χρονιάς στο Φεστιβάλ των Καννών, το Toni Erdmann της Maren Ade, προτίμησε τον ήδη βραβευμένο με Χρυσό Φοίνικα Ken Loach και το I, Daniel Blake, μία ταινία κοινωνικού ρεαλισμού, από εκείνες που μας έχει συνηθίσει ο βρετανός σκηνοθέτης και αυτό ακριβώς ήταν το πρόβλημα, ότι μας έχει συνηθίσει.

3. Το 2015 οι αδελφοί Coen έδωσαν το βραβείο στην γαλλική ταινία Dheepan του Jacques Audiard, μια πολύ καλή ταινία. Όμως την ίδια χρονιά στο φεστιβάλ διαγωνιζόταν το Son of Saul του ούγγρου σκηνοθέτη Laszlo Nemes, μια συναρπαστική ταινία που καθήλωσε όλους αλλά όχι όπως φαίνεται τους δύο αμερικανούς σκηνοθέτες. 

4. Το 2005 ο Emir Kusturica επιλέγει να δώσει τον Χρυσό Φοίνικα στους ήδη βραβευμένους με αυτό το βραβείο αδελφούς Dardenne και στην βέλγικη ταινία L enfant. Μια όχι απαραιτήτως κακή επιλογή, όμως την ίδια χρονιά διαγωνιζόταν το Hidden του Michael Haneke, ο οποίος έλαβε το FIPRESCI. Ευτυχώς βέβαια ο αυστριακός σκηνοθέτης χρόνια αργότερα έλαβε δύο χρυσούς φοίνικες, για την Λευκή Κορδέλα και το Amour.

5. To 2003 ο γάλλος θεατρικός σκηνοθέτης Patrice Chereau ως πρόεδρος της κριτικής επιτροπής δίνει το βραβείο στο Elephant του Gus van Sant, μια αρκετά καλή ταινία, που όμως δεν παρέμεινε διαχρονική και έχασε την δυναμική της με τον αμερικανό σκηνοθέτη να μην κατάφερε να συνεχίσει μια αξιόλογη πορεία. Την ίδια χρονιά το βραβείο FIPRESCI πήγε στο εξαιρετικό Father and Son του ρώσου σκηνοθέτη Alexander Sokurov.

6. To 1986 ο αμερικανός σκηνοθέτης Sydney Pollack βραβεύει το Mission του Roland Joffe, μια πολύ καλή ταινία της εποχής, με τον Robert de Niro και τον Jeremy Irons που όμως κανείς δεν θυμάται. Ποιος όμως έχει ξεχάσει το κύκνειο άσμα του τεράστιου ρώσου δημιουργού Andrei Tarkovsky, το Sacrifice, μια ταινία που ένωσε τους δύο ίσως σπουδαιότερους σκηνοθέτες όλων των εποχών, τον Tarkovksy και τον Bergman, μιας και λόγω του θαυμασμού που είχε ο πρώτος για τον δεύτερο, γύρισε την ταινία στην Σουηδία με ηθοποιούς που έχουν παίξει σε ταινίες του Bergman στην σουηδική γλώσσα. Τουλάχιστον οι κριτικοί κινηματογράφου την προτίμησαν.

7. Το 1983 ο αμερικανός συγγραφέας William Styron είχε δύσκολο έργο. Διαγωνίζονταν το L' Argent του Bresson, το The Ballad of Narayama του Imamura, το Nostalghia του Tarkovsky, το The King of Comedy του Scorsese, το The Meaning of Life των Monty Python. Εν τέλει κέρδισε η ταινία του Imamura με την ταινία του Tarkovsky να παίρνει και εδώ το FIPRESCI.