Kubrick by Kubrick: το απόλυτο σινεφίλ ντοκιμαντέρ

 

   Δεν υπάρχουν πολλά που να θέλει ένας σινεφίλ από ένα ντοκιμαντέρ. Αρκεί η φωνή του Stanley Kubrick να εκφράζει τις απόψεις του περί σινεμά και τις ιδέες του πίσω από τις ταινίες του και είσαι υπερπλήρης. Τα πιο πολλά ντοκιμαντέρ για την ζωή και το έργο σπουδαίων σκηνοθετών είτε αξιοποιεί αρχειακό υλικό, όπως σκηνές από συνεντεύξεις του δημιουργού ή φωτογραφίες είτε αναλώνεται σε παράθεση απόψεων σύγχρονων σκηνοθετών και ανθρώπων του χώρου σχετικά με το πόσο τους επηρέασε και πόσο σπουδαίος ηταν είτε τέλος επιδιώκει να ανιχνεύσει με κουτσομπολίστικη διάθεση πιο προσωπικές στιγμές του. Το Kubrick by Kubrick, μια ταινία του Greogory Monro, εξερευνά το σινεμά του μέσα από τα δικά του λόγια. Τι πάει να πει αυτό; Ότι ο λιγομίλητος σκηνοθέτης με τις ελάχιστες συνεντεύξεις και δημόσιες τοποθετήσεις, που απεχθανόταν να εμφανίζεται στην τηλεόραση, μιλάει στον γάλλο κριτικό κινηματογράφου Michel Ciment. Δεν εμπιστευόταν εύκολα δημοσιογράφους και ήταν φειδωλός στις απαντήσεις του. Στον Ciment όμως έδωσε επί μια δεκαετία μια σειρά συνεντεύξεων, που έχουν εκδοθεί και σε βιβλίο, μιλώντας για πολλά και κρύβοντας άλλα τόσα. Οι συνεντεύξεις αυτές που έγιναν για έντυπο μέσο ζωντανεύουν με την φωνή του, μιας και ακούμε τις ηχογραφημένες από τον γάλλο δημοσιογράφο συνεντεύξεις. Αν δεν συγκλονιστείτε ακούγοντας τον Kubrick να μιλάει για τον Kubrick, τότε τι περιμένετε.

   Επειδή είναι ηχογραφημένες συνεντεύξεις, συνεπώς δεν βλέπουμε τον ίδιο, οπτικά εμπλουτίζεται με φωτογραφίες του Kubrick από τα γυρίσματα των ταινιών του ή και σκηνές από τις ταινίες του. Όλα αυτά παρεμβάλλονται με συνεντεύξεις ανθρώπων που είχαν συνεργαστεί με τον αμερικανό auteur, όπως ο Jack Nicholson, ο Malcolm McDowell, η Shelley Duvall, η Nicole Kidman και ο Tom Cruise αλλά και ο Michel Ciment και ο Arthru Clarke, συγγραφέας του βιβλίου 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος, στο οποίο βασίστηκε η ομώνυμη ταινία. Το ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι ότι οι δηλώσεις όλων αυτών δεν είναι σημερινές για τις ανάγκες του ντοκιμαντέρ αλλά προέρχονται από την εποχή που προβλήθηκε η ταινία στην οποία συνεργάστηκαν με τον σκηνοθέτη και έχει μεγάλο ενδιαφέρον για μας τους νεότερους θεατές να βλέπουμε σπουδαίους ηθοποιούς να μιλούν για τον Kubrick την εποχή που τον γνώρισαν και όχι με την αχλή του χρόνου που όλα τα παραλλάσσει και τα αλλοιώνει. 

   Ο Kubrick υπήρξε ένα ολόκληρο κεφάλαιο στον κινηματογράφο. Με τις δεκατρείς ταινίες του παρέδωσε δεκατρία κινηματογραφικά masterclasses, κάτι που ίσως μόνο εκείνος και ο Andrei Tarkovsky (με τις επτά ταινίες του) κατόρθωσαν. Όπως αναφέρεται και στο ντοκιμαντέρ, κάθε ταινία του υπήρξε υπόδειγμα για το αντίστοιχο είδος, δηλαδή πιθανόν γύρισε την καλύτερη επική ταινία (Spartacus), την καλύτερη ταινία επιστημονικής φαντασίας (2001: A Space Odussey), την καλύτερη ταινία για την βία (A Clockword Orange), την καλύτερη ταινία εποχής (Barry Lyndon). Όσο και αν φαντάζει υπερβολικό, έχει μεγάλη δόση αλήθειας, διότι ακόμα και αν δεν είναι η καλύτερη, κάτι καθόλα υποκειμενικό, αφήνει τεράστιο αποτύπωμα στο είδος καθιστώντάς τες ανυπέρβλητες.

   Όπως είναι λογικό, η ταινία εστιάζει και στην γνωστή τελειομανία του. Οι ηθοποιοί μίλησαν για αυτήν, με πολλούς να συνάντησαν για πρώτη φορά σκηνοθέτη που γυρίζει την ίδια σκηνή τόσες δεκάδες φορές, εξαντλώντάς τους πολύ συχνά ή προκαλώντας μεγάλες τριβές. Παρόλα αυτά, ο ίδιος επέτρεπε στον αυθορμητισμό να εισβάλλει πολλές φορές, μιας και πήγαινε στο γύρισμα χωρίς να τα έχει όλα υπό έλεγχο και αν εκείνη την ώρα του γεννιόταν κάποια ιδέα, την υλοποιούσε. Υπήρχε προφανώς πολλή μελέτη από πίσω. Για παράδειγμα, για τον Barry Lyndon ο ίδιος εξομολογήθηκε ότι όλα τα κοστούμια προέρχονται από ζωγραφικές απεικονίσεις του 18ου αιώνα, τίποτα από την φαντασία ή την γνώση του ενδυματολόγου για την εποχή.

   Εντυπωσιακά είναι και στα σκηνικά στα οποία γυρίζεται το ντοκιμαντέρ. Ακούμε τις ηχογραφήσεις των συνεντεύξεων του Kubrick ενόσω βρισκόμαστε σε ένα δωμάτιο που παραπέμπει στο Κουρδιστό Πορτοκάλι, με μια γραφομηχανή που παραπέμπει στην Λάμψη, με ένα κράνος που μας θυμίζει το Full Metal Jacket ή μια βενετσιάνικη μάσκα που μας ξυπνά αναμνήσεις από το κύκνειο άσμα του, το Μάτια Ερμητικά Κλειστά.  Ο ίδιος, όπως ήταν αναμενόμενο, δεν μπαίνει στην διαδικασία να αναλύσει τις ταινίες του ή να εξηγήσει κρυμμένα μυστικά. Και πάλι όμως έχεις μια μοναδική ευκαιρία να απολαύσεις τον απόλυτο αμερικανό σκηνοθέτη να μιλά περί σινεμά. Και αυτό από μόνο του είναι μοναδικό!