Η κινηματογραφική ωραιοπάθεια
Γεννήθηκα μέσα στον Ιουδαϊσμό, αλλά τελικά ασπάστηκα τον Ναρκισσισμό. Woody Allen (Scoop).
Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο, όπως έλεγε ο ήρωας του Ντοστογιέφσκι στον Ηλίθιο και πράγματι ποιος μπόρεσε να αντισταθεί σε αυτήν. Οι Ρομαντικοί και οι Συμβολιστές ποιητές και ζωγράφοι υποκλίθηκαν σε αυτήν, ψάχνοντάς την όμως παντού, ακόμα και στα πιο απλά ή βρώμικα μέρη, ενώ και ο σύγχρονος σοσιαλμιντιακός ορυμαγδός ομορφιάς δύσκολα αφήνει κάποιον ασυγκίνητο ή με διάθεση άκριτου μιμητισμού. Από την ομορφιά εύκολα μπορείς να φτάσεις στην ωραιοπάθεια και από τον εγωισμό -ένα απολύτως υγιές και ανθρώπινο συναίσθημα- στον ναρκισσισμό. Στην τέχνη ευκολότερα κάποιος μπορεί να υπερβεί το όριο και να μεταπηδήσει στο άλλο άκρο, ειδικά στις τέχνες που ασχολούνται με τις εικόνες, όπως είναι και ο κινηματογράφος. Ένας σκηνοθέτης και ένας διευθυντής φωτογραφίας σαφώς επιδιώκει μια όμορφη -σύμφωνα με την δική του αισθητική και τον δικό του τρόπο πρόσληψης της ομορφιάς- εικόνα. Όμως αρκεί αυτό; Η απάντηση είναι όχι. Χρειάζονται πολλά παραπάνω από το να είναι όμορφη οπτικά, αισθητικά μια ταινία. Παρόλα αυτά, αρκετοί σκηνοθέτες εγκλωβίζονται στο σκηνοθετικό τους στυλιζάρισμα, σε πανέμορφα πλάνα και ιδανικές εικόνες, που πίσω τους κρύβουν το τίποτα. Ταινίες που όλοι θυμούνται για τόσο πόσο ωραίες ήταν, αλλά όχι για το πόσο καλές ή τι τελικά διαπραγματεύονταν. Ταινίες φορτωμένες ή όχι και τόσο, ταινίες με εντυπωσιακά σκηνικά και πανέμορφα χρώματα στην φωτογραφία τους. Στην λίστα που ακολουθεί δεν θα αναζητήσεις ταινία του Pedro Almodovar ή του Wong Kar-wai, του Jacques Demy ή του Bernardo Bertolucci, ταινίες με φωτογραφία του Vittorio Storaro ή του Roger Deakins. Κανείς δεν είπε πως η ομορφιά δεν είναι θεμιτή, απλώς δεν είναι ποτέ αρκετή. Οι ταινίες που ακολουθούν, ασχέτως αν προσωπικά μας άρεσαν ή όχι, δεν μπορούν να κρύψουν έναν μεγαλομανή και ωραιοπαθή σκηνοθέτη που εξάντλησε την προσπάθειά του στο φαίνεσθαι, με αποτέλεσμα που άλλοτε τον δικαίωσε άλλοτε όχι. Ταινίες ενός αυνανιστικού σινεμά, ενός κινηματογράφου που αυτοϊκανοποιείται, απολαμβάνει την ίδια την εικόνα του εαυτού του.
Passion (2012)
Only God Forgives (2013)
Ο δανός προβοκάτορας Nicolas Winding Refn είναι γνωστός εικονοκλάστης του σινεμά. Λατρεύει την ομορφιά, την έντονη χρωματικά φωτογραφία, με τα νέον φώτα να δεσπόζουν συνήθως στις ταινίες του και μια πλοκή σχεδόν επιγραμματική, με ήρωες λιγομίλητους αλλά πλάνα θεσπέσιας αισθητικής και γεωμετρίας. Και αν στο Drive κατάφερε να κάνει μια πολύ καλή ταινία με όλα αυτά τα στοιχεία, εκμεταλλευόμενος σωστά τον Ryan Gosling, έναν ηθοποιό που μπορεί να παίξει καλά μόνο αν του πηγαίνει ο ρόλος, αλλιώς είναι όλεθρος, στην επόμενη ταινία του με τον ίδιο πρωταγωνιστή όλα πήγαν στραβά και ούτε ο θεός μπόρεσε να την συγχωρέσει. Το Only God Forgives είναι μια αισθητική επανάληψη του Drive (2011), με έναν παρόμοιο κεντρικό ήρωα σε μια υπόθεση που δεν βγάζει κανένα νόημα. Όταν δολοφονείται ο αδερφός του Τζούλιαν, αμερικανού φυγάδα που διατηρεί λέσχη πυγμαχίας και διακινεί ναρκωτικά στην Μπανγκόκ, η μητέρα τους έρχεται να παραλάβει την σορό και ζητά εκδίκηση. Η ταινία διαγωνίστηκε για τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών, με την ταινία να γιουχάρεται από αρκετούς κριτικούς κινηματογράφου και δημοσιογράφους κατά την προβολή της. Η ταινία βλέπεται με αρκετά μεγάλη δυσκολία, αν και εκτιμητέα είναι η αισθητική της που αν την δεις ως βίντεο αρτ μπορεί να είχε ένα ενδιαφέρον, αλλά ως ταινία που πρέπει να έχει και μια ιστορία ή κάτι να διηγηθεί, αποτυγχάνει οικτρά.
The Great Beauty (2013)
Και τώρα ας ειπωθούν μερικές αλήθειες, Η τέλεια ομορφιά δεν είναι μια πολύ καλή ταινία, αλλά ένα ωραιοπαθές κομψοτέχνημα αισθητικά του Paolo Sorrentino σε μια αποτυχημένη του προσπάθεια να μιμηθεί τον Fellini. Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται περί αλήθειας, αλλά μιας υποκειμενικής προσέγγισής της, καθώς όλα στην τέχνη είναι υποκειμενικά. Η ταινία διαγωνίστηκε για τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών και κέρδισε το Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας στα αμερικανικά βραβεία. Πρωταγωνιστής ο στενός συνεργάτης του σκηνοθέτη, Toni Servillo, που υποδύεται έναν δημοσιογράφο και κριτικό θεάτρου που συχνάζει σε πάρτι και εκδηλώσεις της ελίτ της χώρας. Συγγραφέας ενός βιβλίου, προσπαθεί να βρει πλέον την ομορφιά σε μια πόλη που την είχε κάποτε αλλά βυθίστηκε μαζί με τα μνημεία της. Περιδιαβαίνει ωσάν μποντλερικός flaneur την πόλη συναντώντας διάφορους ανθρώπους. Μια ταινία που δεν είναι κακή, έχει καλογραμμένους διαλόγους, αλλά αφενός δεν είναι τόσο συγκλονιστική όσο ευρέως θεωρείται, αφετέρου η υπόθεσή της πνίγεται από την ομορφιά που ξεχειλίζει.
The Neon Demon (2016)
Δεύτερη ταινία του Nicolas Winding Refn που συναντάμε στην λίστα και μια ταινία που προσωπικά μου αρέσει πολύ και αξίζει κανείς να την αναζητήσει στο Ertflix που προβάλλεται αυτή την περίοδο. Δεν είναι τόσο κενόδοξη και επίπεδη όσο φαντάζει ή όσο θεωρήθηκε από μερίδα κριτικών. Παρόλα αυτά έχει μια τόσο κραυγαλέα αισθητική ταυτότητα και τόσο απεγνωσμένη αναζήτηση της ομορφιάς που καταλήγει να είναι ο ορισμός αυτού που προσωπικά ονομάζω αυνανιστικού σινεμά ή αυνανιστικής τέχνης, δηλαδή ταινίες που αυτοϊκανοποιούνται με την ίδια τους την εικόνα, όπως συμβαίνει και με τις υπόλοιπες στην λίστα. Μάλιστα, ένας κριτικός είχε φωνάξει στην αίθουσα προβολής στις Κάννες, όπου διαγωνίστηκε για τον Χρυσό Φοίνικα, "Αυνανιστής" με τον ίδιο να απαντά σε συνέντευξη "Να προσέχει μην τον χύσω στα μούτρα". Μια ώριμη τοποθέτηση. Πράγματι όμως, πρόκειται για μια αυνανιστική ταινία που αν απομακρύνεις αυτό από την εικόνα, εν τέλει μένει μια πολύ κυνική και οξεία κριτική ματιά απέναντι στον κόσμο της μόδας, τον κατεξοχήν χώρο αποθέωσης της ομορφιάς. Πρωταγωνίστρια η Elle Fanning, καθώς προσπαθεί να γίνει μοντέλο στο Λος Άντζελες, σε έναν κόσμο αφόρητου ανταγωνισμού. Μέχρι πού θα φτάσει και πόσα/πόσους θα θυσιάσει; Πλάι της η Jena Malone και ο Keanu Reeves. Μια ταινία που δίχασε κοινό και κριτικούς με το Cahiers du Cinema να την κατατάσσει τρίτη στην λίστα με τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς και άλλους κριτικούς να την γιουχάρουν κατά την προβολή της.
Nocturnal Animals (2016)
Θα παραμείνουμε στον κόσμο της μόδας, καθώς ένας κορυφαίος σχεδιαστής, ο Tom Ford, αποφάσισε να καταπιαστεί με την σκηνοθεσία και έτσι μέχρι στιγμής έχει δημιουργήσει δύο ταινίες, το πολύ καλό A Single Man (2009) με τον Colin Firth και το μέτριο, κουραστικό και κυρίως χωρίς δομή και οργάνωση Nocturnal Animals (Νυχτόβια Πλάσματα). Μια πλούσια γυναίκα ζει με τον άντρα της που την παραμελεί. Μια μέρα λαμβάνει από τον προηγούμενο σύζυγό της ένα βιβλίο με το όνομα Νυχτόβια Πλάσματα. Στην ταινία παρακολουθούμε ταυτόχρονα την πλοκή του βιβλίου και εκείνη της σχέσης της γυναίκας με τον άντρα της, συμπλέκοντας αληθινό και ψεύτικο, ζωή και τέχνη. Βασίστηκε πάνω στο βιβλίο Tony and Susan του Austin Wright και με ένα πολύ καλό καστ, όπως τους Amy Adams, Jake Gyllenhaal, Armie Hammer, Laura Linney, Michael Shannon, Isla Fisher. Η ταινία δέχτηκε ανάμεικτες κριτικές, με κάποιους να την επαινούν και άλλους να την κατακρίνουν και για άλλους λόγους, πέραν της έμφασης στην εικόνα εις βάρος ενός πιο συγκροτημένου σεναρίου, όπως η Guardian που έγραψε "για ποιο λόγο όλοι αυτοί οι έπαινοι και τα βραβεία για ένα δείγμα γυναικοφοβικού death-porn".
Call Me By Your Name (2017)
Το μυθιστόρημα του Andre Aciman του 2007 μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον ιταλό σκηνοθέτη Luca Guadagnino, που με την ταινία έκλεισε την τριλογία της επιθυμίας, έπειτα από το I Am Love (2009) και A Bigger Splash (2015), θυμίζοντας σκηνοθετικά περισσότερο το δεύτερο. Το σενάριο επιμελήθηκε ο εξαιρετικός βρετανός και βραβευμένος με Όσκαρ σεναριογράφος και σκηνοθέτης James Ivory. Πρωταγωνιστές οι Timothee Chalamet και Armie Hammer. Η υπόθεση μας μεταφέρει στην Ιταλία του 1983, όταν ο ανήλικος Elio ερωτεύεται τον ενήλικο αρχαιολόγο και βοηθό καθηγητή του πατέρα του, Oliver. Μια ερωτική και ρομαντική ιστορία ενηλικίωσης τοποθετημένη το καλοκαίρι, θυμίζοντας ή παραπέμποντας καλύτερα στα φλογερά καλοκαίρια του Eric Rohmer. Το Call me By Your Name έκανε την πρεμιέρα του στο Sundance και επαινέθηκε από τους κριτικούς, προτάθηκε για τέσσερα βραβεία Όσκαρ, κερδίζοντας ένα (του σεναρίου) αλλά και πολλά ακόμα. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα δεύτερης διαλογής μελό, που αν το ζευγάρι ήταν straight, θα γελάγαμε περισσότερο με την ταινία, αλλά επειδή η ιστορία αφορά ένα ομόφυλο ζευγάρι και μάλιστα με πολύ ρεαλισμό και αγάπη απέναντι στους ήρωες, τους τοποθετεί στο επίκεντρο χωρίς αρνητικό πρόσημο, κάτι σπάνια για ρομαντική ταινία, γι΄αυτό κρίθηκε σκόπιμο να αγνοηθεί το πόσο μέτρια εν τέλει ταινία είναι. Επίσης, ο σκηνοθέτης εξαντλείται στην ομορφιά του περιβάλλοντος χώρου αλλά και των δύο αντρών, με μερικούς κριτικούς πολύ ορθά να αναρωτιούνται όταν κάποιοι επαινούσαν τον σκηνοθέτη για την σκηνοθεσία του "Μα δεν θέλει και πολύ ταλέντο να δείξεις όμορφη την Ιταλία". Πέρα από την ναρκισσιστική ωραιοπάθεια της ταινίας, από μια μερίδα αμερικανών κριτικών κατηγορήθηκε για το ηλικιακό χάσμα των ηρώων, καθώς όταν ο staight ενήλικος ερωτεύεται την ανήλικη Lolita, προκαλείται σκάνδαλο, αλλά όταν ο ενήλικος Oliver ερωτεύεται τον ανήλικο Elio θεωρείται οκ. Έτσι αρκετοί κατηγόρησαν την ταινία για υπολανθάνουσα παιδοφιλία με κάποιους να λένε ότι στην ουσία η ταινία μας δείχνει σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκου. Ο σκηνοθέτης είχε σκοπό να κάνει και άλλες ταινίες με τους ήρωες καθώς θα μεγάλωσαν μέσα στα χρόνια, κάτι που δεν ξέρω πόσο εύκολο είναι πλέον, έπειτα από τις κατηγορίες εναντίον του Armie Hammer (Oliver) για σεξουαλική κακοποίηση γυναικών.
Based on a True Story (2017)
Ευτυχώς για τον Roman Polanski δεν ήταν η τελευταία του ταινία, καθώς παρά το προχωρημένο της ηλικίας του, πρόλαβε να γυρίσει το J' Accuse για την υπόθεση Ντρέιφους, που ήταν όνειρο ζωής του. Θα ήταν κρίμα μια τόσο κακή ταινία να είχε κλείσει την καριέρα του. Το Based on a True Story σε σενάριο του Olivier Assayas και με πρωταγωνίστριες τις Eva Green και Emmanuelle Seigner είναι από αυτές τις ταινίες που δεν έχουν καν λόγο ύπαρξης, και πού όταν τις γυρίζουν σπουδαίοι σκηνοθέτες, ψιλοαπορείς μα γιατί τις έκαναν. Η υπόθεση βασισμένη στο βιβλίο της Delphine de Vigan αφορά μια συγγραφέα ευπώλητων βιβλίων που λαμβάνει ανώνυμα γράμματα κατηγορώντας την για τα βιβλία της. Θα γνωρίσει μια νέα γυναίκα και θαυμάστριά της που όμως η σχέση τους θα αποδειχθεί πέραν του λογικού. Θυμίζοντας ελαφρώς το Misery του Stephen King ή τον Συγγραφέα Φάντασμα του Polanski, η ταινία πέρα από δύο όμορφες πρωταγωνίστριες και μια ωραία εικονοκλαστική σκηνοθεσία, δεν διαθέτει τίποτα άλλο που να σε κρατήσει επί σχεδόν δύο ώρες. Η ταινία προβλήθηκε εκτός διαγωνισμού στις Κάννες, δέχτηκε κατά βάση αρνητικές κριτικές και δεν πήγε καλά εισπρακτικά.
Under the Silver Lake (2018)
Ο David Robert Mitchell έπαθε David Lynch και αν δεν ξέρεις πώς να το κάνεις, είναι σοβαρό κινηματογραφικό παράπτωμα. Έπειτα από το πολύ ενδιαφέρον θρίλερ του, It Follows, στράφηκε στο νέο-νουάρ, ένα είδος που είθισται να το εκμεταλλεύονται σκηνοθέτες για να αναδείξουν την αισθητική ή την μεγαλομανία τους. Στο μυστικό της Ασημένιας Λίμνης ο Σαμ είναι ένας απογοητευμένος 33χρονος που γνωρίζει την Σάρα να κάνει μπάνιο στην κοινόχρηστη πισίνα του συγκροτήματος που κατοικεί. Όταν εκείνη εξαφανίζεται, ξεκινά μια σουρεαλιστική αναζήτηση στο Λος Άντζελες για να ανακαλύψει το μυστικό που κρύβεται πίσω από την εξαφάνισή της. Ξαφνικά βρίσκεται μπλεγμένος στον κόσμο της παρανομίας του LA. Μια ταινία που αν κάποιος ένιωσε κάτι, είναι άξιος συγχαρητηρίων, μιας και είναι απονεκρωμένη συναισθηματικά, ποτέ δεν μπορείς να κατανοήσεις τους ήρωες, σε μια προσπάθεια να μετατραπεί η ταινία σε κάτι ανάμεσα σε Mulholand Dr. και Twin Peaks του Lynch, χωρίς να έχει τα εφόδια. Γίνεται δυσνόητη και μυστηριώδης χωρίς λόγο και δύσκολα μπορεί κάποιος να εξηγήσει τι γίνεται, πέρα από την ωραία χρωματικά φωτογραφία της ταινίας, Πρωταγωνιστούν οι Andrew Garfield και Riley Keough και ήταν υποψήφια για Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες. Την υποδέχτηκαν με ανάμεικτες κριτικές, ενώ δεν πήγε καλά εισπρακτικά.
The Death and Life of John F. Donovan (2018)
Σε ένα θέμα για την κινηματογραφική ωραιοπάθεια θα μπορούσε να βρίσκεται δικαιωματικά σχεδόν κάθε ταινία του καναδού σκηνοθέτη-σεναριογράφου Xavier Dolan. Κάτι λιγότερο από παιδί θαύμα και κάτι περισσότερο από νάρκισσος, ο Dolan, ένα υπερεκτιμημένο κατασκεύασμα των Καννών, δημιουργεί ταινίες με εμφανή δάνεια από σκηνοθέτες του παρελθόντος αλλά και με αρκετά αυτοβιογραφικά στοιχεία στις πλοκές του, που όμως πέρα από τα φαντεζί, πολλές φορές αλμοδοβαρικά, χρώματα, ή την ωραία του σκηνογραφία, σε λίγες ταινίες του έδωσε κάτι περισσότερο από μια στυλιζαρισμένη σκηνοθεσία που αν δεν έχει κάποια ιστορία από κάτω, είναι απλώς μια ενδιαφέρουσα καλλιτεχνική πρόταση που δεν μετατράπηκε σε ταινία. Και δίπλα στα κάπως πιο αξιοπρόσεκτα Tom at the Farm και Mommy, βρίσκεται το ανεκδιήγητο και φωνακλάδικο It's only the End of the World, η ταινία που θα θυμόμαστε πως για χάρη της χαραμίστηκε ένα από τα καλύτερα καστ που έχουμε δει σε γαλλόφωνη ταινία, καθώς είχε στην διάθεσή του τους Marion Cottillard, Lea Seydoux, Vincent Cassel, Gaspar Ulliel, Nathalie Baye. Εδώ αναφέρω το The Death and Life of John F. Donovan, μιας και είναι η τελευταία πολύ κακή ταινία του. Ακολούθησε το Matthias and Maxime (2019), που είναι η τελευταία ταινία του μέχρι στιγμής, αλλά δεν είναι τόσο κακή. Το Death and Life είναι το αγγλόφωνο ντεμπούτο του νεαρού σκηνοθέτη και είχε στην διάθεσή του τους Kit Harington, Natalie Portman, Susan Sarandon, Kathy Bates και η Jessica Chastain που τελικά ο ρόλος της κόπηκε γιατί σαν άλλος Terrence Malick, στο μοντάζ διαπίστωσε ότι ο ρόλος της δεν χωράει. Ένας διάσημος ηθοποιός πεθαίνει αιφνιδίως μετά από μια σειρά σκανδάλων, και ένας θαυμαστής του, ο 11χρονος Ρούπερτ Τέρνερ, είναι ο μόνος που γνωρίζει τι συνέβη στην ψυχή του καθώς αλληλογραφούσαν για πέντε χρόνια. Ενήλικας πλέον και επιτυχημένος ηθοποιός, αποκαλύπτει τι συμβαίνει. Ζητήματα διασημότητας αλλά και κρυφής ομοφυλοφιλίας τίθενται επί τάπητος αλλά ξεσκονίζονται με απίστευτη προχειρότητα. Η ταινία προβλήθηκε στο Φεστιβάλ του Τορόντο, με τους κριτικούς να την θεωρούν την χειρότερη ταινία του σκηνοθέτη και εκείνη που φαίνεται πιο έντονα ο ναρκισσισμός του.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου