Γυναικείο horror

   

Ο φετινός Χρυσός Φοίνικας του Φεστιβάλ των Καννών, ενός από τα τρία σπουδαιότερα ευρωπαϊκά φεστιβάλ (μαζί με Βενετίας και Βερολίνου) κατέληξε στα χέρια της γαλλίδας σκηνοθέτριας Julia Ducournau, κάνοντάς την την δεύτερη γυναίκα που κερδίζει το σημαντικό αυτό βραβείο, έπειτα από την Jane Campion για το The Piano (1993). Πρόεδρος της κριτικής επιτροπής ήταν ο Spike Lee, ο οποίος μαζί με την υπόλοιπη επιτροπή, αποφάσισε να δώσει το βραβείο σε ένα σινεμά σωματικού τρόμου, παιδί του σινεμά του David Cronenberg. Εν τέλει βλέποντας την ταινία, καταλάβαμε ότι το κέρδισε επειδή είναι γυναίκα και έπρεπε κάποια στιγμή να υπάρξει ξανά γυναίκα που θα αποσπούσε το βραβείο, αλλά δυστυχώς αναίτια το κέρδισε η Ducournau για μια ταινία χωρίς αφήγηση, χωρίς χαρακτήρες, χωρίς συνδέσεις. Αλλά αυτό είναι ένα άλλο θέμα. Στο παρόν άρθρο θα ασχοληθούμε με μια στροφή που παρατηρείται στον παγκόσμιο κινηματογράφο προς το γυναικείο horror, προς ταινίες τρόμου δηλαδή που σκηνοθετούνται από γυναίκες και κατά κανόνα έχουν και πρωταγωνίστριες γυναικείους χαρακτήρες. Δεν σημαίνει φυσικά πως δεν συνέβαινε και παλαιότερα αυτό. 

   Στα 70s η Stephanie Rothman σκηνοθέτησε το The Velvet Vampire (1971), η Brianne Murphy το Blood Sabbath (1972), η Sharron Miller το The House of the Dead (1978). Στα 80s πλήθαιναν σταδιακά οι γυναικείες φωνές και έτσι έχουμε μερικά low budget διαμαντάκια του είδους, όπως τα Home Sweet Home (1981) της Nettie Pena, το Slumber Party Massacre (1972) της Amy Holden Jones, το The Being (1983) της Jackie Kong, το Tenement (1985) της Roberta Findlay, το Blood Dinner (1987) πάλι της Jackie Kong και το Blood Sisters της Findlay την ίδια χρονιά, η οποία την επόμενη χρονιά σκηνοθετεί τα Home Sweet Home και Prime Evil. To 1989 η Mary Lambert σκηνοθετεί το Pet Sematary του Stephen King και το 1992 το σίκουελ. Στα 90s δεν έχουμε τόσα πολλά και τόσο ενδιαφέροντα, ενώ η δεκαετία του 2000 ανοίγει με το Trouble Every Day (2001) της Claire Denis, η Jennifer Kent μας δίνει ένα δείγμα με το μικρού μήκους Monster (2005), ενώ η Mary Lambert επιστρέφει με το The Attic (2007). To 2009 εμφανίζεται το Jennifer's Body της Karyn Kusama, που θα ασχοληθεί αρκετά με το είδος, έχοντας εδώ ως πρωταγωνίστρια την super hot star Megan Fox. Την δεκαετία του 2010 και 2020 (έως τώρα) παρατηρείται μια άνθιση του είδους, όχι μόνο γιατί εμφανίζονται και πάλι αρκετά horror από γυναίκες αλλά επειδή πολλά από αυτά αποδεικνύονται εξαιρετικά, συμπεριλαμβάνονται στις λίστες με τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς, κάτι που δεν συμβαίνει συχνά με ταινίες είδους, και βραβεύονται σε έγκριτα φεστιβάλ και βραβεία, αποκτώντας μια κινηματογραφική ισχυρή παρουσία. Στην λίστα που ακολουθεί περιλαμβάνονται μερικές από τις ταινίες που απασχόλησαν τα τελευταία δέκα χρόνια περίπου και που δείχνουν την νέα δυναμική. Άλλωστε, γενικότερα στις τέχνες, όπως για παράδειγμα στα εικαστικά, παρατηρείται μια στροφή των γυναικών προς το γκροτέσκο, το σκληρό, το αιμοβόρο, η οποία παρατηρείται και στην έβδομη τέχνη.  

A Girl Walks Home Alone At Night (2014)

Ιρανικός τρόμος και μάλιστα σπουδαίος. Η Ana Lily Amirpour στην δεύτερη μεγάλου μήκους ταινίας κατορθώνει να ξεχωρίσει με το πρώτο ιρανικό βαμπιρικό γουέστερν, όπως ονομάστηκε. Με ασπρόμαυρη φωτογραφία μεταφερόμαστε στην φανταστική ιρανική πόλη Bad City στην οποία ζουν πόρνες, μαστροποί, τοξικομανείς και ένα μοναχικό βαμπίρ. Το κορίτσι αυτό παρακολουθεί τις αμαρτωλές πράξεις των άλλων, μέχρι που θα γνωρίσει τον έρωτα. Μια πολύ ιδιαίτερη ιστορία, από τα ωραιότερα horror που έχουν γίνει τον 21ο αιώνα, ταινία που μας σύστησε μια πολύ ενδιαφέρουσα δημιουργό, η οποία έκτοτε σκηνοθέτησε άλλες δύο ταινίες, το The Bad Batch (2016) και το Mona Lisa and the Blood Moon (2021), που είδαμε στο πρόσφατο φεστιβάλ Βενετίας. 

The Babadook (2014)

Έξι χρόνια μετά τον θάνατο του συζύγου της, η Amelia τα έχει χαμένα, αδυνατεί να πειθαρχήσει τον εξάχρονο γιο της, τον οποίο με πολλή δυσκολία θα λέγαμε ότι αγαπά. Το παιδί βλέπει στα όνειρά του ένα τέρας και πιστεύει ότι αυτό το τέρας θα έρθει να σκοτώσει τους δύο που απέμειναν. Ένα περίεργο βιβλίο, ο Babadook, θα εμφανιστεί σπίτι τους και το τέρας που υπάρχει στο βιβλίο, πιστεύει πως είναι το ίδιο με αυτό που βλέπει στον ύπνο του. Το σκηνοθετικό ντεμπούτο της αυστραλής σκηνοθέτριας Jennifer Kent πέραν του ότι είναι από τα αγαπημένα μου του είδους, είναι ένα από τα καλύτερα horror όλων των εποχών. Μια ταινία που δεν διστάζει να θίξει ευαίσθητα θέματα, όπως η μητρότητα, σε ένα είδος που φημίζεται για την βαρβαρότητά του και την επιφανειακότητα της πλοκής. Έκτοτε σκηνοθέτησε άλλη μια ταινία, το The Nightingale (2018). Και η προηγούμενη ταινία της λίστας και αυτή έκαναν πρεμιέρα στο Sundance. 

Evolution (2015)

Ένα μικρό αγόρι μεγαλώνει σε ένα απομονωμένο παραθαλάσσιο χωριό που κατοικούν μόνο γυναίκες και μικρά αγόρια. Σύντομα ο μικρός θα αντιληφθεί ότι κάτι δεν  πάει καλά και τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται. Η γαλλίδα βοσνιακής καταγωγής Lucile Hadzihalilovic, σύζυγος του εξίσου ιδιαίτερου σκηνοθέτη Gaspar Noe, έχει μια αγάπη στο μυστήριο και στο θρίλερ, όπως φάνηκε από την πρώτη μεγάλου μήκους ταινίας της, το Innocence (2004) με την Marion Cotillard αλλά και στην δεύτερη, το Evolution που προβλήθηκε στο φεστιβάλ του Τορόντο και του Σαν Σεμπαστιάν, στο οποίο κέρδισε το βραβείο της επιτροπής.  Μια ενδιαφέρουσα ιστορία που κινείται ανάμεσα στο μυστήριο και στον υπόκωφο τρόμο. 

The Lure (2015)

Στο Sundance παρουσιάστηκε και αυτή η ταινία, δείχνοντας πως είναι ένα πολυφωνικό φεστιβάλ που αναδεικνύει ενδιαφέροντες δημιουργούς. Το The Lure, που μπορεί κανείς να βρει στο Netflix, είναι ένα πολωνικό μιούζικαλ τρόμου με γοργόνες. Ναι, αυτό ακριβώς. Και είναι πραγματικά μοναδικό. Η Agnieszka Smoczynska επηρεασμένη από την Μικρή Γοργόνα του Hans Christian Andersen το 1837, μιλάει για δύο γοργόνες που βγαίνουν από το νερό και δουλεύουν βράδυ σε μαγαζί στα 80s. Εκεί η μια θα συναντήσει τον Τρίτωνα, ο οποίος θα της πει πως αν η αδερφή της ερωτευτεί κάποιον και εκείνος παντρευτεί κάποια άλλη, θα γίνει αφρός της θάλασσας. Αν αφαιρέσει την ουρά της, θα χάσει την φωνή της. Η ταινία μέσα από τα τραγούδια και την αίσθηση παραμυθιού, μιλάει για τους μετανάστες και πώς κακομεταχειρίζονται με διάφορους τρόπους από τους γηγενείς. 

Raw (2016)

Στο σκηνοθετικό της ντεμπούτο σε ταινίες μεγάλου μήκους, έπειτα από το εξαιρετικό μικρού μήκους Junior (2011) που είχε βραβευτεί στις Κάννες, η πλέον βραβευμένη με Χρυσό Φοίνικα σκηνοθέτρια Julia Ducournau μας εισάγει στο σινεμά του σωματικού τρόμου, ένα σινεμά με επιρροές από τον Cronenberg, τον μετρ του είδους. Το πολύ καλό Raw αναμειγνύει τον τρόμο με την ιστορία ενηλικίωσης, καθώς μας αφηγείται την ιστορία της Justine, μια χορτοφάγο κοπέλα που περνάει στο πρώτο έτος της κτηνιατρικής. Εκεί θα αναγκαστεί να δοκιμάσει για πρώτη φόρα κρέας και ζωικό αίμα, κάτι που θα αλλάξει πλήρως πλέον την ζωή της, αναπτύσσοντας πλέον μια εξάρτηση από το κρέας και την σάρκα. Το Raw παρουσιάστηκε στις Κάννες, όπου κέρδισε το βραβείο FIPRESCI, της διεθνούς ένωσης κριτικών κινηματογράφου. 

Black Christmas (2019)

Τα Μαύρα Χριστούγεννα ξαναήρθαν. To 1974 κυκλοφόρησε η καναδέζικη ταινία του Bob Clark, το 2006 έγινε ένα χαλαρό ριμέικ από τον Glen Morgan και ακολούθησε το 2019 ένα δεύτερο remake με αρκετές διαφοροποιήσεις. Σκηνοθέτρια η Sophia Takal σε παραγωγή της Blumhouse Productions, με πρωταγωνιστές τους Imogen Poots και Cary Elwes. Μας αφηγείται την ιστορία μιας ομάδας κοριτσιών, φοιτήτριες σε ένα κολλέγιο, μέλος μιας αδελφότητας που σταδιακά αρχίζουν να δολοφονούνται από έναν μασκοφόρο stalker. Η ταινία αποκτά μια ξεκάθαρα έμφυλη υπόσταση, καθώς όσο περνά η ώρα και ξεδιπλώνεται η πλοκή μαθαίνουμε όλο και περισσότερα όχι για τον έναν αλλά για τους πολλούς άντρες δολοφόνους των κοριτσιών, μια ακόμα αδελφότητα με έναν συγκεκριμένο στόχο, εν όψει της πτώσης της πατριαρχίας. 

Relic (2020)

Το Sundance ανέδειξε άλλη μια ταινία, το Relic της αυστραλιανής σκηνοθέτριας και σεναριογράφου Natalie Erika James που είναι και η πρώτη μεγάλου μήκους ταινίας της, έπειτα από μια σειρά ταινιών μικρού μήκους. Μια ηλικιωμένη γυναίκα πάσχει από άνοια. Όταν εξαφανίζεται, κόρη και εγγονή την αναζητούν πηγαίνοντας στο πατρικό. Θα βρουν κλειδωμένη την πόρτα και όταν μπουν μέσα θα βρουν post-it πάνω στα έπιπλα. Μια σκοτεινή παρουσία, όμως, στοιχειώνει το σπίτι και την γιαγιά της οικογένειας. Μεταφυσικός τρόμος και μυστήριο σε ένα. Στην ταινία που είναι παραγωγής του Jake Gyllenhaal, πρωταγωνιστούν οι Emily Mortimer, Robyn Nevin και Bella Heathcote. 

Candyman (2021)

Ο Candyman επέστρεψε. Έπειτα από την ταινία του 1992 του Bernard Rose αλλά και τις δύο συνέχειες του Bill Condon το 1995 και του Turi Meyer το 1999, η νεαρή αμερικανίδα σκηνοθέτρια Nia DaCosta, που θα σκηνοθετήσει το 2023 το The Marvels, κάνοντάς την νεότερη σκηνοθέτρια που έχει σκηνοθετήσει ταινία της Marvel, αναλαμβάνει το remake και σίκουελ ταυτόχρονα της ταινίας του 1992, έχοντας ως παραγωγό τον γνώστη του είδους Jordan Peele (Get Out, Us). Το 2019 ο εικαστικός Antony McCoy ζει στο Σικάγο με την γκαλερίστρια σύντροφό του. Ψάχνει για έμπνευση και κάποια στιγμή μαθαίνει για τον Candyman που αν πεις το όνομά του πέντε φορές μπροστά από καθρέφτη έρχεται με τον γάντζο για χέρι και τα γλυκά που σκορπάει για να ξεγελάει τα παιδιά. Από τότε αρχίζει ο εφιάλτης του. Μια πιο ανάλαφρη ταινία για τα δεδομένα του είδους, χωρίς πολύ τρόμο αλλά με μια διάθεση κοινωνική απέναντι στο θέμα, βάζοντας ένα μαύρο καστ ηθοποιών, αντί του λευκού της πρώτης ταινίας. 

Titane (2021)

Μετά το Raw, η Julia Ducournau επέστρεψε στο σινεμά με το Titane, την ταινία που της χάρισε τον πολυπόθητο Χρυσό Φοίνικα και είναι και η υποψηφιότητα της Γαλλίας στην κατηγορία της διεθνούς ταινίας για τα προσεχή Όσκαρ (αντί του L Evenement που κέρδισε τον Χρυσό Λέοντα στην Βενετία, μια πολύ γαλλική χρονιά για τα διεθνή φεστιβάλ). Στο Titane ένα μικρό κορίτσι τραυματίζεται έπειτα από ένα αυτοκινητικό ατύχημα, με αποτέλεσμα να έχει ένα επίθεμα τιτανίου στο κεφάλι της και έκτοτε μια ερωτική έλξη για τα αυτοκίνητα. Αφού μείνει έγκυος από ένα αυτοκίνητο, έπειτα από ερωτική συνεύρεση μαζί, και αφού σκοτώσει μπόλικους στο διάβα της, θα βρει την ευκαιρία για μια καλύτερη ζωή. Ένας πατέρας έχει χάσει το παιδί του εδώ και χρόνια και το ψάχνει. Θα εμφανιστεί ως ο ενήλικος γιος του, κρύβοντας την πραγματική της ταυτότητας καθώς καταζητείται. Μια ταινία που δεν βγάζει κανένα απολύτως νόημα, χωρίς αφήγηση, χωρίς χαρακτήρες, με μια ιστορία (αυτή με τον πατέρα και τον εξαιρετικό Vincent Lindon) να χαραμίζεται εν τέλει μη οδηγώντας πουθενά.

Hatching (2022)

Η φινλανδή σκηνοθέτρια Hanna Bergholm στο σκηνοθετικό ντεμπούτο της σε ταινίες μεγάλου μήκους, εντυπωσιάζει και προκαλεί χάρη σε μια Εκκόλαψη τέρατος. Το Alien του Ridley Scott συναντά τον λανθιμικό Κυνόδοντα και την καταπίεση των ανθρώπων μέσα σε μια οικογένεια, φέρνοντάς το στην σύγχρονη εποχή των social media και της καταδυνάστευσης της εικόνας. Η μητέρα έχει ένα μπλογκ, το Υπέροχη Καθημερινή Ζωή που ανεβάζει βίντεο και εικόνες από μια ειδυλλιακή προαστιακή ζωή, μέχρι που μια μέρα θα σκοτώσει ένα πουλί αλλά αυτό θα κάνει ένα αυγό, το οποίο η καταπιεσμένη από τις εμμονές της μητέρας, κόρη θα πάρει και θα ξεπροβάλει από αυτό ένα τέρας. Μια σχέση που θυμίζει την σχέση της Sigourney Weaver με το Alien ή μια πιο γκροτέσκα εκδοχή του E.T., φέρνει κοντά το σινεμά ενηλικίωσης και το σωματικού τρόμου, μην έχοντας βέβαια πολλές σκληρές σκηνές, αλλά μια συνεχή αγωνία του πώς θα εξελιχθούν. Αν και φινλανδική και όχι μια χολιγουντιανή παραγωγή, έχει εξαιρετικά εφέ και φωτογραφία που συμβάλλουν στο τελικό αποτέλεσμα. Η ταινία έκανε πρεμιέρα στο Sundance και στην Ελλάδα κυκλοφορεί από το Cinobo.