Δικαιοσύνη και Κοινωνική Παρακμή: ο αμερικανικός κινηματογράφος των 70s

Δικαιοσύνη και κοινωνική παρακμή: ο αμερικανικός κινηματογράφος της δεκαετίας του ’70

Η δεκαετία του ’70 υπήρξε ίσως η πιο ταραγμένη περίοδος της αμερικανικής ιστορίας του 20ού αιώνα: ο πόλεμος του Βιετνάμ, το Watergate, η πετρελαϊκή κρίση, οι δολοφονίες πολιτικών και κοινωνικών ηγετών, η αίσθηση ότι οι θεσμοί καταρρέουν. Όλα αυτά αποτυπώθηκαν με ακατέργαστη δύναμη στον κινηματογράφο της εποχής, εγκαινιάζοντας μια σκοτεινή περίοδο όπου η δικαιοσύνη φάνταζε εύθραυστη και η κοινωνία βυθιζόταν σε παρακμή.

Από το Χόλιγουντ του ονείρου στο «Νέο Χόλιγουντ»

Η χρυσή εικόνα του αμερικανικού σινεμά της δεκαετίας του ’50 και του ’60 κατέρρευσε. Οι νέοι σκηνοθέτες — Scorsese, Coppola, Pakula, Lumet — έστρεψαν την κάμερά τους στους δρόμους των πόλεων, στα δικαστήρια, στα πολιτικά γραφεία, αναδεικνύοντας μια Αμερική σε κρίση. Η δικαιοσύνη, αντί να εμφανίζεται ως θεσμός-προστάτης, φάνταζε διεφθαρμένη, ανίκανη ή έτοιμη να καταρρεύσει.

Η δικαιοσύνη ως αποτυχία

Serpico (1973, Sidney Lumet): Ο Al Pacino ενσαρκώνει τον έντιμο αστυνομικό που παλεύει σε ένα σώμα βυθισμένο στη διαφθορά. Η ταινία δείχνει πως η δικαιοσύνη δεν είναι δεδομένη, αλλά προϊόν ατομικής αντίστασης.

…And Justice for All (1979, Norman Jewison): Ο Al Pacino ξανά, αυτή τη φορά ως δικηγόρος σε ένα σύστημα που σαπίζει από μέσα. Η διάσημη κραυγή του «You’re out of order!» είναι η επιτομή της απόγνωσης απέναντι σε μια παρακμασμένη δικαστική εξουσία.

Η κοινωνία στον καθρέφτη του σινεμά

Taxi Driver (1976, Martin Scorsese): Ο Travis Bickle, βετεράνος του Βιετνάμ, περιπλανιέται σε μια Νέα Υόρκη γεμάτη βία, πορνεία και αίσθηση αποσύνθεσης. Ο χαρακτήρας του συμβολίζει τον άνθρωπο που, μη βρίσκοντας δικαιοσύνη γύρω του, αποφασίζει να την επιβάλει μόνος του — με καταστροφικά αποτελέσματα.

Dog Day Afternoon (1975, Sidney Lumet): Η ταινία βασισμένη σε αληθινή ιστορία δείχνει πώς η κοινωνική απελπισία οδηγεί σε ακραίες πράξεις. Η ληστεία τράπεζας μετατρέπεται σε θέαμα, ενώ η αστυνομία και τα ΜΜΕ εμφανίζονται περισσότερο ως δυνάμεις χάους παρά ως θεματοφύλακες της τάξης.

The Godfather (1972, Francis Ford Coppola): Εδώ η δικαιοσύνη υποκαθίσταται από τον νόμο της Μαφίας. Το κράτος αποτυγχάνει, και τη θέση του παίρνουν παράλληλοι μηχανισμοί εξουσίας, αποκαλύπτοντας την εύθραυστη βάση της κοινωνικής οργάνωσης.

Γιατί τα ’70s;

Η αμερικανική κοινωνία βίωνε τη διάψευση του «αμερικανικού ονείρου». Ο πόλεμος στο Βιετνάμ έφερε σκεπτικισμό απέναντι στο κράτος, ενώ το Watergate αποκάλυψε ότι η ίδια η προεδρία μπορούσε να διαφθαρεί. Ο κινηματογράφος έγινε το μέσο μέσα από το οποίο το κοινό έβλεπε την αλήθεια που οι πολιτικοί προσπαθούσαν να κρύψουν.

Κληρονομιά

Ο κινηματογράφος των ’70s άφησε πίσω του μια παρακαταθήκη που καθορίζει ακόμη και σήμερα πώς σκεφτόμαστε τη δικαιοσύνη και την κοινωνία στην οθόνη. Από το Joker (2019) έως σειρές όπως το True Detective, η κληρονομιά εκείνης της σκοτεινής δεκαετίας συνεχίζει να επηρεάζει τις αφηγήσεις μας για την παρακμή, την ανισότητα και τη μάταιη αναζήτηση του δικαίου.

Η δεκαετία του ’70 δεν ήταν μόνο εποχή πολιτικής κρίσης· ήταν και η στιγμή που ο αμερικανικός κινηματογράφος τόλμησε να δείξει ότι η δικαιοσύνη δεν είναι ποτέ δεδομένη — κι ότι μια κοινωνία μπορεί να καταρρεύσει όταν πάψει να την υπερασπίζεται.