Μήπως είναι ο καλύτερος Batman;

 

   Τα πάντα είναι υποκειμενικά και θέμα προσωπικής προσέγγισης, οπτικής, αισθητικής, αντίληψης και άλλων αφηρημένων εννοιών. Επομένως, και το τι είναι καλό ή κακό, ιδίως όταν αφορά την τέχνη, όπως μια κινηματογραφική ταινία εν προκειμένω, είναι κάτι απολύτως προσωπικό. Γι' αυτό τα όσα γράψω είναι απλώς η άποψή μου και ας υποτιμά ταινίες ή ηθοποιούς του παρελθόντος. Γιατί ναι ο νέος Batman του Matt Reeves με τον Robert Pattinson είναι ξεκάθαρα ο καλύτερος ΓΙΑ ΜΕΝΑ, και μάλιστα χωρίς καν να το σκεφτώ ιδιαίτερα μιας και όλοι οι υπόλοιποι είναι κλάσεις κατώτεροι. Γιατί όμως είναι τόσο καλός και σε τι διαφέρει; Γιατί μιλάμε για έναν σουπερήωρα που τον έχουν σκηνοθετήσει μεγάλοι σκηνοθέτες, όπως ο Tim Burton και ο Christopher Nolan ή σκηνοθέτες που είναι πολύ ικανοί σε αυτό που κάνουν, όταν όμως το κάνουν σωστά, όπως ο Joel Schumacher και ο Jack Snyder. Και τον έχουν ερμηνεύσει πολύ ταλαντούχοι ηθοποιοί, όπως ο Micheal Keaton, ο Val Kilmer, ο Christian Bale, ο Ben Affleck ή λιγότερο καλοί αλλά πολύ διάσημοι τόσο σε σημείο που πλέον να θεωρούνται καλοί επειδή είναι διάσημοι, όπως ο George Clooney. Δεν υπάρχουν άλλοι υπερήρωες που να έχουν σκηνοθετηθεί από τόσους διάσημους και καλούς σκηνοθέτες και από τόσους διάσημους ηθοποιούς, ακόμα και αν δεν είναι πάντα καλές οι ταινίες ή οι επιλογές. Ούτε σε άλλους ήρωες της DC, αλλά ούτε και στους διάσημους ήρωες της Marvel θα δούμε τόσες επιλογές. Αλλά ας δούμε πρώτα την ιστορία του προσωπικά αγαπημένου μου υπερήρωα. Του Batman!!!

Ο Batman, ο άνθρωπος-νυχτερίδα ή η Εκδίκηση, όπως αρέσκεται να αυτοαποκαλείται στην νέα ταινία, είναι δημιούργημα των Bob Kane και Bill Finger, δύο αμερικανών κομικάδων που έφτιαξαν έναν πιο σκοτεινό ήρωα. Για πρώτη φορά έκανε την εμφάνισή του στο 27ο τεύχος του Detective Comics της DC στις 30 Μαρτίου 1939, λίγους μήνες πριν την επίσημη κήρυξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, άρα σε μια εποχή πολλαπλών αναταράξεων, συρράξεων και μιας ατμόσφαιρας και αίσθησης που φάνταζε πολύ μαύρη, εξ ου και η άνθηση του φιλμ νουάρ κατά την δεκαετία του 1940. Ο πραγματικός Batman, όπως όλοι ξέρουμε πλην των κατοίκων της Γκόθαμ, είναι ο πάμπλουτος φιλάνθρωπος Bruce Wayne, που μεγάλωσε ορφανός εξαιτίας της δολοφονίας των γονιών του μπροστά στα έντρομα μάτια του και έτσι τον μεγάλωσε ο αξιολάτρευτος Άλφρεντ. Από τότε διψά για εκδίκηση. Σε κάποιες από τις ιστορίες έχει ως συμμάχους τον Robin και την Batgirl αλλά και τον αστυνομικό James Gordon, που τον εμπιστεύεται. Ιδιαίτερη περίπτωση η Catwoman που εμφανίστηκε πρώτη φορά την άνοιξη του 1940 και είναι κάτι ανάμεσα σε σύμμαχος και αντίπαλη, με μια σχέση αγάπης-μίσους να γεννιέται ανάμεσά τους. Οι κακοί που καλείται να αντιμετωπίσει είναι ο Penguin, ο Joker -μα φυσικά-, ο Riddler που εμφανίστηκε το 1948 και είναι κακοί που συναντήσαμε λίγο έως πολύ και στον καινούργιο Batman, αλλά υπάρχουν και άλλοι. Είναι πιο σκοτεινός, πιο βαρύθυμος, πιο πολύπλοκος ως ήρωας από άλλους αντίστοιχους, με τα προσωπικά του ζητήματα να μην τον εγκαταλείπουν. 

Κινηματογραφική ιστορία του Μπάτμαν

Όλα άρχισαν το 1943, όταν προβλήθηκε η πρώτη κινηματογραφική ταινία Batman, με τον τίτλο Batman από τον σκηνοθέτη Lambert Hillyer και τον Lewis Wilson να τον υποδύεται. Ασπρόμαυρη ταινία της Columbia Pictures. Το 1949 ο Spencer Gordon Bennet σκηνοθετεί το Batman and Robin με τον Robert Lowery στον σχετικό ρόλο. Ασπρόμαυρη επίσης ταινία της Columbia. Το 1966 θα έρθει το Batman: The Movie του Leslie H. Martinson με τον Adam West, μια ταινία που βασίστηκε στην τηλεοπτική σειρά Batman (1966-1968) του ABC. Η ταινία είναι έγχρωμη της 20th Century Fox (ειρωνεία της τύχης σήμερα η Fox ανήκει στην Disney, στην οποία Disney ανήκει και η Marvel, η αντίπαλη εταιρεία της DC, η οποία σήμερα ανήκει στην Warner Bros. 

Η αναγέννηση όμως του ήρωα θα έρθει το 1989 από τον Tim Burton για λογαριασμό της Warner Bros. Η ταινία Batman έχει τον Michael Keaton στον ομώνυμο ρόλο, τον Jack Nicholson ως Joker, την Kim Basinger ως Vicky Vale. Το 1992 θα σκηνοθετήσει και το σίκουελ, Batman Returns, με τον ίδιο φυσικά ηθοποιό και τους Danny DeVito ως Penguin, Michelle Pfeiffer ως Catwoman και Christopher Walken. Και ενώ ο Batman βρήκε τα πατήματά του, ξαφνικά τον αναλαμβάνει ο Joel Schumacher, μιας και ο Burton δεν ήθελε να κάνει άλλη ταινία. Έτσι, το 1995 έρχεται ο camp Batman, πρώτα με το Batman Forever με τον Val Kilmer ως τον σουπερήρωα και τους Tommy Lee Jones ως Two Face, Jim Carrey ως Riddler, Nicole Kidman ως Dr. Chase Meridian, Chris O' Donnell ως Robin, αλλά κρατώντας τον ίδιο Άλφρεντ με τις ταινίες του Burton, τον ηθοποιό Michael Gough. To 1997 έρχεται ο επόμενος Batman του Schumacher στο Batman and Robin με τον George Clooney και τον Chris O' Donnell στους δύο κεντρικούς ρόλους και τον Arnold Schwarzenegger ως Mr. Freeze, την Uma Thurman ως Poison Ivy, την Alicia Silvestone ως Batgirl. Αρχικά ήταν να επιστρέψει ο Kilmer στον ρόλο του Μπάτμαν, αλλά προτίμησε εν τέλει να παίξει στο The Saint (1997). Ανάμεσα στους Μπάτμαν του Burton και στους Μπάτμαν του Schumacher προβλήθηκε το animation Batman: Mask of the Phantasm με τον Kevin Conroy να δίνει την φωνή στον ήρωα και τον Mark Hamill στον Joker. 

Η αναγέννηση ξαναήρθε το 2005 με την τριλογία του Christopher Nolan και πρωταγωνιστή τον Christian Bale. Αρχικά το Batman Begins, μια τύπου origin story με μουσική Hans Zimmer και πρωταγωνιστές τους Michael Caine ως Alfred γιατί παντού χωράει κάπου ένας Caine στις ταινίες του Nolan, ο Liam Neeson ως Henri Ducard, ο Gary Oldman ως James Gordon, ο Cillian Murphy ως Scarecrow, ο Tom Wilkinson ως Falcone και ο Morgan Freeman ως Lucius Fox. Για την ιστορία, ο Aronofsky ήθελε να κάνει ταινία Μπάτμαν πριν τον Nolan αλλά δεν προχώρησε. Το 2008 ήρθε το σίκουελ, The Dark Knight με το καστ να περιλαμβάνει και τους Heath Ledger ως Joker που του χάρισε Όσκαρ Β΄ Ανδρικού Ρόλου, και Aaron Eckhart ως Harvey Dent. Η τριλογία έκλεισε το 2012 με το The Dark Knight Rises και εισπράξεις πάνω από ένα δις δολάρια. Η Anne Hathaway υποδύθηκε την Catwoman, ο Tom Hardy τον Bane, ο Joseph Gordon Levitt τον John Blake και η Marion Cotillard την Miranda Tate. Και ενώ μέσα στα επόμενα χρόνια παίρνει κεφάλι η Marvel με το σύμπαν της, αποφασίζει η DC να την μιμηθεί με το δικό της Extended Universe και έτσι Batman και Superman συναντώνται στο σίκουελ του Man of Steel του Zack Snyder, στο Batman v Superman: Dawn of Justice, επίσης σε σκηνοθεσία Snyder, το 2016. Τον ρόλο αναλαμβάνει μια αμφιλεγόμενη επιλογή, ο Ben Affleck, απέναντι στον Henry Cavill-Superman. Στο καστ οι Amy Adams, Jesse Eisenberg, Diane Lane, Laurence Fishburne, Jeremy Irons (ως Alfred), Gal Gadot. Την ίδια χρονιά ο Affleck ως Μπάτμαν κάνει μια εμφάνιση στο Suicide Squad του David Ayer με τον Jared Leto ως Joker και το 2017 εμφανίζεται ξανά στο Justice League του Snyder που εμφανίζονται οι ήρωες της DC. Αν και η ταινία δεν είναι πράγματι του Snyder γιατί πετσοκόφτηκε και άλλαξε το όραμά του και έτσι την ολοκλήρωσε ο Joss Whedon. Την δική του εκδοχή είδαμε στο HBO Max με τίτλο Zack Snyder's Justice League το 2021. Το 2019 βγαίνει και σπάει τα ταμία ο Joker του Todd Phillips με τον Joaquin Phoenix, μια σκορτσεζική ταινία 70s, αυτόνομη από το υπόλοιπο σύμπαν της DC και αυτό δίνει μια νέα ώθηση και έτσι το 2022, αν και κανονικά θα έβγαινε το 2021, κυκλοφορεί το The Batman.

The Batman

Ο σκηνοθέτης Matt Reeves, υπεύθυνος για τα Dawn of the Planet of the Apes (2014) και War of the Planet of the Apes (2017) αλλά και για το Cloverfield (2008), αναλαμβάνει το δύσκολο έργο να μας συστήσει εκ νέου τον Μπάτμαν, σε νεαρή ηλικία, μόλις δύο χρόνια αφότου έχει ξεκινήσει το σουπερηρωικό έργο του στην Γκόθαμ. Με τον σεναριογράφο Peter Craig (The Unforgivable, Bad Boys For Life, The Hunger Games: Mockingjay) δημιουργούν μια νέα ιστορία ελαφρώς βασισμένη σε κόμικ όπως, Year One (1987), the Long  Halloween (1996-97) και Ego (2000), σε στιλ νεονουάρ ταινίας μυστηρίου. Θα μπορούσε ο Μπατμαν να μην είναι αυτός που είναι αλλά ένας κλασικός ντετέκτιβ των νουάρ. Θα ήταν μια πολύ διαφορετική ιστορία, αλλά θα έστεκε. Ο νεαρός Μπάτμαν βρίσκεται ακόμα κάτω από την επήρεια του αισθήματος εκδίκησης, και αυτό είναι ένα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο στο οποίο μπορούμε να σταθούμε. Η μεταστροφή του ήρωα από την εκδίκηση στην σωτηρία, μιας και στην αρχή της ταινίας δηλώνει εμφατικά πως "Είμαι η Εκδίκηση", ενώ στο τέλος της ταινίας, έχοντας διανύσει την πορεία του ως χαρακτήρας, απαρνιέται αυτόν τον ρόλο και προτιμά να βοηθά και να σώζει όσο γίνεται περισσότερους, χωρίς να σκέφτεται με όρους εκδίκησης, ένα συναίσθημα δηλητηριώδες για την ψυχή του και εν τέλει ανούσιο. Είναι ένα πολύ επίκαιρο ζήτημα και πολύ εύστοχα θίγεται στην ταινία. Πλέον στην σημερινή εποχή κουραστήκαμε από εκδικητές, από υπερβολές, από όλα αυτά τα αγκάθια του παρελθόντος. Αυτό που χρειαζόμαστε σήμερα είναι αγάπη, κατανόηση, σεβασμός, βοήθεια, αλληλεγγύη και αυτά ζητά πλέον ο Batman. Ξεκινά ως ένας ήρωας του παρελθόντος, σκοτεινός, μυστηριώδης, γεμάτος γρίφους και δύστροπες συμπεριφορές για να γίνει κάτι πιο ανοιχτό, πιο οικείο, πιο αγαπητό, όπως ακριβώς οι σταρ και τα είδωλα του παρελθόντος και του παρόντος. Πλέον οι σταρ δεν θέλουμε να είναι περίεργοι, αυστηροί, απομονωμένοι, πλέον τους θέλουμε οικείους, της διπλανής πόρτας, βοηθητικούς και συμπονετικούς. 

Το άλλο στοιχείο στο οποίο οφείλουμε να σταθούμε είναι η πλοκή. Ο Μπάτμαν γίνεται βοηθός του Γκόρντον, προσπαθεί να λύσει την υπόθεση δολοφονιών και έτσι μετατρέπεται σε κάτι ενδιαφέρον σεναριακά ακόμα και αν δεν ξέρεις πολλά για τον χαρακτήρα. Ακόμα και αν δεν ξέρεις πώς θα εξελιχθεί αργότερα ο Penguin, ή ποιος χασκογελά στο κελί στο τέλος (spoiler: ο Joker), ακόμα και αν δεν ξέρεις την Catwoman και αν θα βρεθούν ή όχι ξανά, και πάλι μπορείς άνετα να παρακολουθήσεις την ταινία. Και αυτό είναι κάτι ευχάριστο και διαφορετικό από την Marvel, που αν δεν έχεις δει όλες τις ταινίες, δεν καταλαβαίνεις τα 850 inside jokes που περιέχουν οι ταινίες της. Βέβαια σεναριακά έχει μερικά προβληματάκια για να είμαστε ειλικρινείς. Δεν διαχειρίζεται, για παράδειγμα, απόλυτα επιτυχημένα τον ήρωα του Penguin, που καταλήγει να γίνεται ο κλασικής β΄ ρόλος που όσο τον χρειάζεται το σενάριο για να πάει παρακάτω είναι παρών και όταν το σενάριο προχωρήσει και δεν κολλάει  άλλο, τότε τον αδειάζεις και τον πετάς, αλλά οκ, συγχωρούνται και μερικά λάθη.

Το τρίτο στοιχείο είναι η Catwoman. Κατ΄αρχάς βλέπουμε και άλλες πτυχές της, σαν να υπάρχει ένα origin story μέσα στην ταινία του Μπάτμαν, για εκείνη όμως που δεν λειτουργεί εις βάρος της υπόλοιπης πλοκής. Αντιθέτως, την εξυπηρετεί. Η Zoe Kravitz εξαιρετική στον ρόλο της, δίνει τον απαραίτητο δυναμισμό και το σεξαπίλ που χρειάζεται. Δεν στέκεται σε αυτό, βλέπουμε μια πολύ ενδιαφέρουσα υποϊστορία βουτηγμένη στον κόσμο του εγκλήματος και τον υπόκοσμο εν γένει που και αυτή από μόνη της θα μπορούσε να σταθεί. Δεν είναι απλώς ένας συνοδευτικός χαρακτήρας, αλλά έχει λόγο και θέση μέσα στην ιστορία και δύσκολα θα προχωρούσε η πλοκή χωρίς εκείνη. 

Το τέταρτο και βασικότερο κατ΄εμέ στοιχείο είναι η ατμόσφαιρα και η αίσθηση που αφήνεται. Επιτέλους, οι υπερηρωικές ταινίες και γενικότερα τα blockbusters αποκτούν το μεγαλείο που τους χρειάζεται. Η Marvel αποφάσισε να ακολουθήσει μια άλλη τακτική με ολίγον τι χαζοχαρούμενους υπερήρωες που συνεχώς γελάνε, κάνουν αστειάκια, ρεζιλεύονται και αυτοσαρκάζονται. Αυτό βέβαια ήταν καλό όταν πρωτοέγινε αλλά νισάφι, κούρασε. Σε μερικούς χαρακτήρες ταιριάζει ακόμα, όπως στον Deadpool γιατί έτσι είναι φτιαγμένος για χαβαλέ, ή στους ούτως ή άλλως γελοίους Guardians of the Galaxy ή στον Spider-Man γιατί είναι ένας πολύ νέος ηλικιακά υπερήρωας οπότε του ταιριάζει ένα πιο χαλαρό στιλ. Αλλά όταν αυτό γίνεται μανιέρα, κουράζει. Μου έλειψε προσωπικά γενικά στο mainstream, μπλοκμπαστερικό σινεμά να δω μεγαλείο, να νιώσω δέος, μια αίσθηση sublime (υψηλού) μπροστά τους, να νιώσω ότι δεν είναι σαν και μένα αλλά είναι bigger than life, κάτι που γενικά το έχει η DC σαν ύφος και όχι η Marvel. Αυτό έκανε και ο Snyder και αρκετά επιτυχημένα είναι η αλήθεια, ίσως με υπερβάλλων ζήλο βέβαια. Αλλά το χρειάζεται. Όχι απαραίτητα μαυρίλα και καταχνιά, δεν υπάρχει λόγος να γίνουν όλα δυσοίωνα, μαύρα, νουάρ. Αλλά χρειάζεται αυτό το επιβλητικό, να βγει ο υπερήρωας ή ο πρωταγωνιστής μιας μεγάλης περιπέτειας και να νιώσεις μικρός απέναντι του, τόσο λόγω του ύφους του ηθοποιού όσο και όλων των άλλων στοιχείων, όπως είναι και η μουσική. 

Η μουσική του Michael Giacchino στην ταινία είναι σπουδαία, συνδέεται απόλυτα με την σκηνοθεσία και τον ηθοποιό και δημιουργεί από μόνη της ένα κλίμα. Είναι πανταχού παρούσα, δεν λείπει σχεδόν ποτέ και βοηθά στην κλιμάκωση της δράσης. Και μιας και μιλάμε για δράση, τι υπέροχη σκηνή αυτό το σχεδόν carsxploitation θα το ονόμαζα, η σκηνή καταδίωξης του Penguin από τον Batman. Από τις ωραιότερες σκηνές της δεκαετίας, φτιαγμένη και αυτή από το καλό, μπλοκμπαστερικό σινεμά διασκέδασης. Για να φτάσουμε βέβαια στον τρομερό Colin Farrell που αγνώριστος υποδύεται τον Penguin σε μια από τις καλύτερες μεταμορφώσεις που έχουν γίνει ποτέ στην ιστορία του σινεμά αλλά και μια από τις πολύ δυνατές ερμηνείες. Και φυσικά λίγα τα λόγια για τον σπουδαίο Robert Pattinson, έναν ηθοποιό που ξεκίνησε από Harry Potter και Twillight, στιγματίστηκε αρχικά από αυτά αλλά ο ίδιος δεν έμεινε σε αυτά, συνεργαζόμενος με σκηνοθέτες όπως ο David Cronenberg (Cosmopolis, Maps to the Stars), ο Werner Herzog (Queen of the Desert), ο Brady Corbet (The Childhood of a Leader), οι αδελφοί Safdie (Good Time), η Claire Denis (High Life), ο Robert Eggers (The Lighthouse), ο Ciro Guerra (Waiting for the Barbarians) και ο Christopher Nolan (Tenet). Με αυτό τον τρόπο έδειξε το ταλέντο του και τις διαφορετικές εκφάνσεις του, ενώ ως Μπάτμαν απεδείχθη τρομερός. Πολλές οι πτυχές του χαρακτήρα του που κατόρθωσε να αναδείξει μαεστρικά, μέσα από μια πολυσήμαντη ερμηνεία, από τις καλύτερες που έχουμε δει σε ταινία του είδους. Αυτή την στιγμή που γράφεται το άρθρο η ταινία έχει βγει μόλις μια εβδομάδα στα σινεμά παγκοσμίως και ήδη έχει φτάσει -υπό καθεστώς πανδημίας και πολέμου- τα 270 εκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως, οπότε φαίνεται  πως θα πάει πολύ καλά, παρά την απαγορευτική για πολλούς τρίωρη διάρκεια. 

Και τι μέλει γενέσθαι; 

Τον Νοέμβριο του 2022 βγαίνει στα σινεμά το The Flash του Andy Muschietti, σκηνοθέτη του The It με τον Ezra Miller στον ομώνυμο ρόλο, όπου ο χρόνος θα συμπυκνωθεί, τα σύμπαντα θα ενωθούν και όπως οι SpiderMan ενώθηκαν, οι ηθοποιοί που υποδύθηκαν τον ρόλο, έτσι στην νέα ταινία θα δούμε ως Batman και τον παλιό Michael Keaton και τον προτελευταίο Ben Affleck. Ο Keaton θα μείνει στον ρόλο του Batman, τριάντα χρόνια μετά τις ταινίες του Burton, καθώς μέσα στο 2022 θα κυκλοφορήσει και η ταινία Batgirl στο HBO Max από τους Adil El Arbi και Bilall Fallah με την Leslie Grace στον ομώνυμο ρόλο, τον J.K. Simmons ως Gordon, τον Brendan Fraser ως Firefly και τον Michael Keaton ως Batman. Παράλληλα, όπως όλα δείχνουν, ο Robert Pattinson θα ξαναυποδυθεί τον ήρωα σε κάποια επόμενη ταινία μιας και στόχος είναι να γεννηθεί μια νέα σειρά ταινιών.